12 Kasım 2021- Arzu ÇUBUKÇU
Büyük Verinin İşlenmesi son dönemde popüler olan alanlardan bir tanesi. Peki, ne demek bu Büyük Veri? Nasıl birdenbire hayatımıza girdi? Daha önce nerelerdeydi? Bazılarına bir çeşit moda akımı gibi görünen Büyük Verinin popülerliğini arttırması bir sürpriz değil. Sorularımızın yanıtlarına gelecek olursak, büyük veri hatta daha temel düşünürsek veri, aslında her yerdeydi. Peki, neden şimdi popüler bir alan haline geldi? Teknolojinin gelişmesiyle gündeme gelen yapay zekâ, makine öğrenmesi, bulut teknolojileri, daha eskiye gidersek matematik, istatistik… Hepsinin temelinde tek bir şey var: Temel bilimler ve onlardan türeyen her bir sektör geliştikçe onlara hizmet eden ve her geçen gün daha da vazgeçilmez bir hale gelen temel yapı taşı olarak karşımıza çıkan hammadde yani veri.
Teknoloji gelişirken pek çok sektör de onunla beraber büyür, gelişir. Teknolojinin gelişiminin havacılık sektöründe de büyük etkileri vardır. Günümüzde havacılık sektörü küresel piyasalar için önemli bir güç olup ülkelerin sosyal ve ekonomik gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Dünyada hava ulaşım ağlarının sayısı her geçen gün artmakta ve bunun sonucu olarak havacılık endüstrisi de, her ne kadar pandemiyle kesintiye uğramış olsa da, hızla artan bir ivme kazanmaktadır.
DHMİ (Devlet Hava Meydanları İşletmesi)’nin 2018 yılı rakamlarına göre Türkiye’de yaklaşık olarak 2 milyon uçuş, 210 milyon da yolcu trafiği vardır. Her bir yolcunun havalimanlarında gerçekleştirdiği faaliyetler, hatta uçakların rötarları, yolcuların terminaldeki aktiviteleri, kulelerde tutulan bilgiler havacılık sektöründeki devasa boyutlardaki verilere dönüşür. Bu veriler işlenip anlamlandırılmazsa sadece birer rakam olarak kalır. Oysa artık dünya bu veriyi kullanıp, anlamlandırıp, ondan yeni bilgiler üretip kullanmaya odaklanmış durumda. Kaydedilen bu veriler görselleştirilerek havalimanlarında altyapının, pistlerin ve yolcuların emniyetini sağlayacak analizler yapılıyor. Bu analizler sonucunda, havalimanlarında yeterli görülmeyen alanlarda kapasite arttırıcı çalışmalar için Trafik Tahminleri, Master Planları, yolcuların daha iyi hizmet alması ve daha hızlı işlem yapabilmesi için simülasyon programları geliştiriliyor. Güncel ve güvenilir veriler daha iyi tahminler yapılmasını sağlıyor. Bu tahminler maliyet ve risk hesaplamada, koşulları iyileştirmede, güvenilir havalimanları oluşturup emniyetli bir şekilde en uygun, en kısa sürede, en düşük yakıtla uçuş yapılmasında önem arz ediyor.
ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü)’ya göre, sivil havacılık gibi hızla büyüyen bir endüstride planlamacılar ve yatırımcılar için gereken en kapsamlı, güncel ve güvenilir şey verilerdir. ICAO’nun havacılık veri/istatistik programı devletler, uluslararası kuruluşlar, havacılık endüstrisi, turizm ve diğer paydaşların aşağıdakileri yapabilmesi için doğru, güvenilir ve tutarlı havacılık verileri sağlamaktır:
- Daha iyi tahminler yapmak,
- Maliyetleri ve riskleri kontrol etmek,
- İş değerlerini iyileştirmek
- Karşılaştırma ölçütü portföy performansını geliştirmek. ( ICAO, Aviation Data)
Gelişmiş ülkelerde havacılık otoriteleri, havayolu şirketleri ve havalimanı işletmecileri karar almada Büyük Verileri ve bu verilerden üretilen bilgileri artık çevrimiçi kullanmaya yöneliyorlar. Bunun yanında, havayolu şirketleri ve işletmeci kuruluşlar açısından kişisel bilgiler içermeyen Büyük Veri, artık yeni bir ticari gelir kalemi olarak kabul ediliyor. Örneğin, kendi trafik ve operasyonel verilerini gizlilik ve güvenlik standartları dahilinde değerli bilgilere veya endekslere dönüştürebilen kuruluşlar, bu yolla işletmelerine tanıtım, takipçi ve satış bazında anlık veya düzenli kazançlar sağlayabilir.
Sonuç olarak, veri her şeydir, her yerdedir ve kullanıldığı her alana değer kazandırır. Büyüyen sektörler bugünü analiz etmek, geleceğe ışık tutmak için geçmişin birikiminden dersler çıkarmalıdır. Sivil Havacılıkta manipüle edilmemiş, güvenilir ve yeterli miktardaki veri ile bütün paydaşlar için daha verimli bir sektör inşa etmemiz mümkün. Unutmamalıyız ki veriler yalnızca birer rakamdan ibaret değildir. Büyük Veriler, sosyal ve ekonomik şartlarımızı geliştirebilmemiz için anlam kazandırmamızı bekliyorlar. Büyük Veri, doğru kullanıldığı müddetçe bir uçak için mükemmel bir yakıt olabilir.