26 Ekim 2023 – Arda DURMUŞ
Havacılık dünyasının muazzam hızda gelişmesi ve artan hava trafiği ile birlikte, havacılık emniyeti her zamankinden daha fazla önem taşıyor. Havaalanlarının çevresindeki doğal arazi engelleri, uçakların yaklaşma ve kalkışları sırasında ciddi tehlikeler oluşturabilmektedir. Bu engelleri tespit etmek ve önlem almak, uçuş emniyetinin temel bir gerekliliğidir. Ancak bu önemli görev, teknolojinin yardımı olmadan oldukça zordur.
Havaalanlarının çevresindeki doğal mânialar, iniş ve kalkış sırasında uçaklar için ciddi bir risk oluşturabilir. Bu engeller, genellikle dağlar, yüksek tepeler ve vadiler şeklinde karşımıza çıkar. Uçakların bu engeller çevresindeki alçak irtifa uçuşu, olası kazalara sebep olarak insan hayatını tehlikeye atabilmektedir.
Havacılık emniyeti, bu tür riskleri en aza indirmek için çeşitli önlemler alır. Bu önlemlerden biri, havaalanlarının çevresindeki Mânia Sınırlama Yüzeylerini (OLS – Obstacle Limitation Surfaces) delen doğal mâniaları tanımlamak bu verileri Arazi Farkındalık ve Uyarı Sistemlerine (TAWS – Terrain Avoidance and Warning System) entegre etmek ve uçuş rotalarını buna göre ayarlamaktır. Bu noktada NASADEM_HGT ve ALOS AW3D30, devreye giriyor.
NASA tarafından sağlanan NASADEM, dünya çapında arazi topoğrafyası verileri sunan, küresel olarak kullanılabilen bir veri setidir. SRTM (Shuttle Radar Topography Mission) görevi sırasında toplanan verilerin iyileştirilmiş bir versiyonu olan bu veri seti, yüksek kaliteli ve kesin veriler içeren açık kaynaklı bir veri setidir. Daha fazla bilgi için şu adresi ziyaret edebilirsiniz: The Land Processes Distributed Active Archive Center (LP DAAC).
Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) tarafından üretilen ALOS AW3D30 da NASADEM veri setine oldukça benzer, aynı amaç ile üretilmiş bir başka açık kaynak veri setidir. Detaylı bilgi ve erişim için: ALOS Global Digital Surface Model
Dünya çapında arazi topoğrafyasını yüksek konumsal çözünürlükte sunan ve herkes tarafından erişilebilir açık kaynak veriler olması diğer rakiplerinden ayıran en önemli özellikleridir. NASADEM_HGT ve ALOS AW3D30 DEM veri setinin Brezilya Jeodezik Referans İstasyonlarından Alınan Yüksekliğe Uygunluğunun incelendiği örnek çalışmaya da buradan ulaşabilirsiniz.
İşte en önemli konumsal açık veri kaynaklarından olan bu veri setlerinin havaalanları ve havacılık emniyeti için sunduğu ortak özellikleri ve faydaları:
Yüksek Çözünürlük: 30 metrelik bir konumsal çözünürlükle detaylı arazi bilgileri sunar. Bu, havaalanlarının çevresindeki doğal arazi engellerini tespit etmek için oldukça kullanışlıdır. Uçakların güvenli iniş ve kalkışlarını sağlamak için gereken detayları sunar.
Küresel Kapsam: Dünya genelindeki arazi topografyasını kapsar. Bu, havaalanlarının farklı coğrafi konumları için kullanılabilir ve havacılık emniyetini küresel ölçekte iyileştirir.
Araştırma ve Analiz İçin Uygun: Sayısal Yükseklik Modeli verileri, havacılık otoriteleri, havacılık mühendislik hizmetleri, ve araştırmacılar için güçlü bir araştırma ve analiz aracıdır. Bu veriler, havaalanları çevresindeki riskleri anlamak ve gerekli önlemleri almak için kullanılabilir.
Haritaevi, havaalanlarının etrafındaki hava sahasının mânialardan arındırılması ve uçuş operasyonlarının güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için ICAO Annex 14 (Mânia Sınırlama Yüzeyleri) ve Annex 15 (Alan 2a, 2b, and 2c) spesifikasyonlarına göre Engel Tanımlama Yüzeyleri (OIS) oluşturur. Sayısal Yükseklik Modelleri altlıklarını kullanılarak yapılan analizler sonucunda bu yüzeyleri delen doğal mânia sınırlarını tespit ederek MANİABİLİR web uygulaması üzerinden sözleşme ve abonelik plan türüne bağlı olarak kullanıcılarına sunmaktadır.
Gözler gökyüzünden yer yüzüne döndüğünde, havacılık emniyeti havaalanları çevresindeki doğal arazi engellerinin tespitiyle başlar. Küresel ölçekte ücretsiz olarak kullanıma sunulan NASADEM_HGT ve ALOS AW3D30 gibi güçlü araçlar, havacılık sektörünün bu önemli görevini yerine getirirken büyük bir yardımcıdır. Havacılık dünyası, bu tür teknolojik gelişmeler ve yüksek doğruluktaki konumsal açık kaynaklı veri setlerinin paylaşılması ile birlikte, yolcuların ve ekipmanın güvenliğini sağlamak için daha da ileriye gidebilir.